Voetbalfans over de VAR:
‘Ik juich nu minder hard bij een doelpunt’

In het café van John Blom wordt dit jaar wat minder hard gejuicht dan voorheen. En niet alleen omdat Feyenoord een matig seizoen beleeft. ,,Het komt door die VAR’’, zegt Blom, al jaren uitbater van café Nieuw Feijenoord, een ouderwetse supporterskroeg in Rotterdam-Zuid. ,,Als we scoren, weet je nog niet of het een doelpunt is. Je denkt toch in je achterhoofd: gaat de VAR er nog naar kijken? Dus dan juich je met een beetje reserve. Je weet het pas zeker als er definitief geen VAR-moment komt, of de VAR keurt ‘m goed. Maar dan is de euforie alweer weg, dan ga ik niet alsnog staan schreeuwen.’’

Nee, kroegbaas John is geen fan van de VAR. En dat geldt ook voor de meeste van zijn klanten. ,,Het klonk wel als een goeie uitvinding, maar in de praktijk denk ik nog net zo vaak als vroeger: waarom doen ze dat nou? En dat merk ik ook in de kroeg. Dan is er een gekke situatie, bijvoorbeeld toen die Dolberg van 020 de bal uit de handen van onze keeper tikte, en dan denkt iedereen: waarom is dit nou geen VAR-moment? Daar begrijpen de mensen niks van.’’

De video assistent referee, kortweg VAR, is sinds dit seizoen actief bij alle wedstrijden in de Eredivisie. Een revolutie in het doorgaans zo conservatieve voetbal, die een einde moet maken aan arbitrale dwalingen en het spel eerlijker moet maken. Geen onterechte strafschoppen meer, geen belachelijke rode kaarten, geen buitenspeldoelpunten – en geen discussie meer na afloop van elke wedstrijd, over of de scheids het nou goed had gezien of niet.

Althans: dat was het idee.

Blunders

In de praktijk gaat het nog elk weekend uitgebreid over arbitrale blunders. Spelers en trainers klagen nog steeds regelmatig over de scheidsrechter, in de voetbaltalkshows raken ze er niet over uitgepraat. ,,Zal bondsdirecteur Gudde al spijt hebben van die 5,9 miljoen euro die dit seizoen aan de VAR is besteed?’’, twitterde oud-topscheidsrechter Mario van den Ende vorige week nog. ,,Ongelooflijk wat een treurnis.’’

Toch zijn de meeste spelers en trainers in de Eredivisie enthousiast, bleek onlangs uit een enquête van AD Sportwereld. Niet alles verloopt perfect, erkenden de meesten, maar liefst 92 procent was stellig: de VAR moet blijven. Zelfs bij clubs als VVV en ADO Den Haag, die dit seizoen al een paar keer getroffen werden door VAR-fouten, zijn ze positief.

Momenten

Maar hoe zit het met de belangrijkste mensen in het voetbal: de fans? Wat vinden zij er eigenlijk van? Is het voetbal echt eerlijker geworden, en los daarvan: is het er ook leuker op geworden? ,,Ik had er veel van verwacht’’, zegt AZ-supporter Marius Wiegman (32). ,,Dat het echt rechtvaardiger zou worden, vooral. Maar het valt me een beetje tegen.’’ Niet dat Wiegman van de VAR af wil – de vooruitgang is duidelijk, zegt hij – maar niet zo groot als hij had gehoopt. ,,Er zijn nog zo veel rare momenten. Elke week zijn er wel gevallen waarvan je denkt: hoe kun je dat nou niet zien? En dat is nu eigenlijk alleen maar erger geworden, want als je het zelfs in een studio met tv’s en herhalingen niet goed ziet… Hoe kán dat nou?’’

Kroegbaas John Blom heeft dat gevoel ook bijna wekelijks. ,,Dan hebben ze er uitgebreid naar kunnen kijken en komen ze nóg met een beslissing die nergens op slaat. Dan voelt het nog onrechtvaardiger dan vroeger. Toen dacht je gewoon: die vent is blind. Nu denk ik soms bijna: wat zit hier achter, joh?’’

Maar lang niet iedereen is negatief. Neem Kevin Van Nunen, die als Ajax-supporter bijna alle thuis- en uitwedstrijden van zijn club bezoekt. ,,Het voetbal is er veel beter en eerlijker van geworden’’, zegt Van Nunen, ook actief voor de Supportersvereniging Ajax. ,,Er gaan echt veel minder dingen mis dan vroeger. Kijk eens hoeveel fouten er nu worden rechtgezet dankzij de VAR. En ja, er gaat nog steeds wel eens wat mis. Maar dat heeft ook wel weer z’n voordeel – de angst was toch een beetje dat we niks meer hadden om over te praten bij de koffieautomaat. Nou, die angst bleek onterecht.’’

De meeste fans blijken het met Van Nunen eens. Onderzoeksbureau Markteffect deed een onderzoek onder 700 voetbalfans en concludeerde dat 65 procent van de voetballiefhebbers enthousiast is over de VAR. 27 procent is neutraal en slechts negen procent is uitgesproken negatief. ,,Ook al heeft de VAR nog geen einde gemaakt aan alle discussies over beslissingen, de meerwaarde wordt door de volgers opgepikt’’, zegt onderzoeker Michael Petit van Markteffect. Mensen die vooral wedstrijden op tv kijken, zijn ongeveer even positief als mensen die vaak naar het stadion gaan (70 om 66 procent).

Voor de sceptici, denkt hij, is het vooral een kwestie van wennen. Dat blijkt wel uit de open antwoorden in het onderzoek van Markteffect. ,,De grote clubs worden bevoordeeld’’, zegt iemand daarin. ,,Het werkt voor geen meter.’’ Maar veel reacties gaan ook over de puurheid van het voetbal, dat volgens critici wordt aangetast. ,,Geen puur voetbal meer.’’ ,,Je moet niet alles onder controle willen hebben.’’ ,,Voetbal is mensenwerk.’’ En: ,,Stel dat er al een VAR was in 1970, had Ajax dan ook drie keer de Europacup gewonnen?’’ Onderzoeker Petit: ,,Onder tegenstanders heerst het sentiment dat de komst van de VAR het voetbalspel kapot maakt.’’

Acceptatie

Kevin Van Nunen, uitgesproken voorstander, heeft wel een oplossing voor de weerstand: leg beter uit wat er gebeurt. Want zeker in het stadion, waar toch de meest fanatieke liefhebbers zitten, is het vaak minutenlang onduidelijk wat er gebeurt. "Ik zou tegen de KNVB zeggen: vertel die mensen wat er gaande is. Op tv krijg je nog wel wat mee, maar in het stadion zie je alleen maar dat de scheidsrechter naar binnen rent – je weet soms niet eens om welk moment het gaat. En dan kan het gebeuren dat er alsnog een rode kaart komt voor een moment dat je als toeschouwer niet eens hebt gezien."

Via videoschermen zouden fans moeten kunnen zien waar de scheidsrechter naar kijkt, vindt Van Nunen. En als dat technisch niet kan, dan moet de speaker het desnoods omroepen. ,,Ik denk dat de weerstand bij echte liefhebbers voor een deel in dit probleem zit. Als je het goed uitlegt, gaat dat echt helpen bij de acceptatie van de VAR. Het wordt er misschien wel leuker van ook.’’

De vraag is of die innovatie alle critici zou overtuigen. Susanne van Veldhoven is groot fan van ADO Den Haag – maar niet van de VAR. ,,Ik vind het niks, van mij mogen we er mee stoppen’’, zegt ze. ,,Ik had het me voor de invoering niet gerealiseerd, maar veel van wat voetbal voor mij leuk maakt, is er door die VAR van af. Er wordt nu voor de lichtste dingen gefloten, soms is het echt gemiereneuk. En al dat wachten vind ik ook vreselijk.’’

Strafschop

Het heeft haar favoriete speler, ADO-verdediger Tom Beugelsdijk, zelfs zijn basisplaats gekost. ,,Die jongen verdedigt met z’n hart. Altijd stevig het duel in. En ja, dan doe je wel eens iets wat niet mag. Maar dat spel, daar is met die VAR geen plek meer voor. En dus kreeg Tom ineens de ene strafschop na de andere tegen, en pakte hij in een paar maanden al zeven gele kaarten. En nu zit hij op de bank.’’

Ja, buitenspelsituaties, die mag de VAR van haar nog wel bekijken. En of een bal wel of niet over de doellijn is: prima, kijk maar terug. ,,Maar nu wordt alles gewikt en gewogen, joh. Is iets een overtreding of niet? Geel of rood? Dat blijft een mening, al kijk je er tien keer naar. Het blijft een mening. En waar vroeger één mening leidend was, heb je er nu twee. Nou, dat schiet lekker op.’’

 Dit artikel werd geplaatst op 5 januari 2019 op de website van het AD.